W tej lekcji nauczysz się najważniejszych spójników niemieckich. Dowiesz się, jaką pełnią rolę oraz jak wpływają na szyk zdania. Na końcu znajdziesz interaktywne ćwiczenia. Chcesz poznać dalsze tematy z gramatyki niemieckiej? Ta lekcja jest częścią kursu: Gramatyka A1/A2
Spójnik – co to jest i po co jest?
Spójniki niemieckie (Konjunktionen/ Bindewörter) łączą słowa, grupy słów lub zdania. Co istotne – wiele ze spójników wpływa na kolejność słów w zdaniu, które wprowadzają, czyli na szyk zdania.
Spójniki niemieckie – przykłady
Jakie spójniki spotkasz w języku niemieckim?
Zauważyłeś na przykładach, że w zdaniu ze spójnikiem odmieniony czasownik (bin, haben) jest w różnych miejscach w zdaniu? Raz jest na końcu, raz na drugiej pozycji – co to ma znaczyć? 🙂
To właśnie sprawka spójnika! Spójnik oprócz tego, że łączy słowa lub zdania, może także zmieniać kolejność słów w zdaniu (szyk zdania). W zależności od tego, jak spójniki wpływają na kolejność wyrazów w zdaniu, można podzielić je na 3 grupy.
Oto najważniejsze spójniki i ich wpływ na szyk zdania:
1. Spójniki współrzędne (nebengeordnete Konjunktionen)
- und (i, a)
- oder (albo, lub)
- aber (ale)
- sondern (lecz, ale)
- denn (ponieważ, bo, gdyż)
Wprowadzają zdanie, w którym kolejność słów jest taka sama jak w normalnym zdaniu głównym:
„Ich habe Urlaub und ich bin froh.” (spójnik+podmiot+odmieniony czasownik+…)
2. Spójniki podrzędne (untergeordnete Konjunktionen)
- weil (ponieważ)
- während (podczas gdy)
- als (kiedy, gdy)
- nachdem (po tym jak, gdy)
- bevor/ehe (zanim)
- bis (aż, dopóki nie)
Wprowadzają zdanie podrzędne, w którym odmieniony czasownik jest na końcu zdania:
„Ich bin froh, weil ich Urlaub habe.” (spójnik+podmiot+…+odmieniony czasownik)
Chcesz więcej przykładów na zdania z „weil”? – kliknij tu: Zdania przyczynowe Kausalsatz, a jeśli interesują Cię zdania z „nachdem” i „als” – kliknij tutaj: Zdania okolicznikowe czasu Temporalsatz.
3. Przysłówki, które przyjmują rolę spójników (Konjunktionaladverbien)
- darum (dlatego)
- außerdem (poza tym)
- trotzdem (pomimo)
- dagegen (w przeciwieństwie)
- sonst (w przeciwnym razie)
Wprowadzają zdanie, w którym odmieniony czasownik jest przed podmiotem:
„Ich habe Urlaub, darum bin ich froh. „(Konjunktionaladverb + odmieniony czasownik + podmiot + …).
Wszystko jasne jak narazie? To teraz przypatrzmy się bliżej każdej grupie spójników bliżej 🙂
Spójniki współrzędne (nebengeordnete Konjunktionen)
Nebengeordnete Konjunktionen łączą ze sobą zdania, które są tak samo ważne (zdanie główne + zdanie główne, zdanie podrzędne + zdanie podrzędne), pojedyncze słowa czy grupy słów.
Pozycja spójnika w zdaniu i szyk zdania
Jeżeli spójnik łączy dwa zdania główne, to stoi między tymi zdaniami na pozycji 0. Pozycja 0?
Spójnik współrzędny nie należy tak naprawdę do żadnego ze zdań, więc stoi sobie między nimi na pozycji zerowej. Po spójnikach współrzędnych nie zmienia kolejność słów w zdaniu – najpierw jest podmiot, następnie odmieniony czasownik, a później dalsza część zdania.
Mówiąc inaczej, po spójnikach współrzędnych jest szyk prosty w zdaniu:
Szyk prosty po spójnikach współrzędnych | ||||
---|---|---|---|---|
1 Zdanie główne | Spójnik | 2 Zdanie główne | ||
podmiot | odmieniony czasownik | dalsza część zdania | ||
Ich esse Äpfel | und | du | isst | Bananen. |
Du willst ins Kino gehen, | aber | du | hast. | keine Zeit. |
Najważniejsze spójniki współrzędne
Najbardziej popularne spójniki łączące dwa zdania główne to: aber, denn, und, sondern, oder. Jak je zapamiętać? Zapamiętaj słowo A-D-U-S-O, czyli pierwsze litery, od których zaczynają się spójniki.
Interpunkcja
Przed spójnikami “sondern”, “denn” i “aber” wstawiamy przecinek.
Spójniki podrzędne (untergeordnete Konjunktionen)
Spójniki podrzędne łączą zdanie nadrzędne ze zdaniem podrzędnym. Jak poznać zdanie podrzędne?
Takie zdanie nie miałoby sensu, gdyby istniało samodzielnie. Zdanie podrzędne uzupełnia informacje ze zdania nadrzędnego.
Pozycja spójnika w zdaniu i szyk zdania
Ten spójnik jest częścią zdania podrzędnego i jest na pozycji pierwszej w zdaniu podrzędnym. W zdaniu podrzędnym, które jest połączone właśnie takim spójnikiem, odmieniony czasownik wędruje na koniec tego zdania. Jest to tzw. szyk końcowy:
Szyk końcowy po spójnikach podrzędnych | ||||
---|---|---|---|---|
Zdanie nadrzędne | Spójnik | Zdanie podrzędne | ||
podmiot | dalsza część zdania | odmieniony czasownik | ||
Ich mache einen Spaziergang, | während | du | das Frühstück | machst. |
Ich mache Frühstück, | weil | ich | Hunger | habe. |
Interpunkcja
Zdanie podrzędne jest zawsze oddzielone od zdania głównego przecinkiem.
Inne spójniki podrzędne
Jest bardzo wiele możliwości, by połączyć zdanie nadrzędne z podrzędnym. Oto najważniejsze ze spójników podrzędnych : als, als ob, anstatt dass, bevor, bis, da, damit, dass, falls, nachdem, ob, obwohl, ohne dass, seit, so dass, während, weil, wie.
Chcesz więcej przykładów na zdania z „obwohl”? – kliknij tu: Zdania przyzwalające Konzessivsatz, a jeśli interesują Cię zdania z „damit” – kliknij tutaj: Zdania okolicznikowe celu Finalsatz.
Przysłówki jako spójniki (Konjunktionaladverbien)
Konjunktionaladverbien to przysłówki, które wcielają się w rolę spójników – stąd nazwa. Mają one na celu połączenie dwóch zdań głównych. Takie dwa zdania mogą albo być oddzielone kropką, albo przecinkiem.
Pozycja spójnika w zdaniu i szyk zdania
Taki przysłówek jest przeważnie na 1 miejscu w zdaniu, ale może być też na pozycji 3 lub 4. Jeśli spójnik jest na 1 miejscu w zdaniu, wtedy zaraz po nim jest czasownik, a następnie podmiot. Czyli inaczej niż w przypadku spójników współrzędnych, gdzie najpierw jest podmiot, a później orzeczenie. Porównaj poniższe zdania:
- „Anna macht eine Pause und Fabian macht auch eine Pause.” („und” to spójnik współrzędny, więc jest po nim szyk prosty – najpierw podmiot, później odmieniony czasownik)
- „Anna macht eine Pause, deshalb macht Fabian auch eine Pause.” („deshalb” to przysłówek w roli spójnika, więc szyk jest przestawny – najpierw odmieniony czasownik, a później podmiot)
Szyk przestawny po Konjunktionaladverbien | ||||
---|---|---|---|---|
1 Zdanie główne | Spójnik | 2 Zdanie główne | ||
odmieniony czasownik | podmiot | dalsza część zdania | ||
Anna kommt früher, | außerdem | kommt | Fabian | auch früher. |
Sie kommen früher, | deshalb | muss | ich | mich beeilen. |
Najważniejsze Konjunktionadverbien
Jest bardzo wiele Konjunktionadverbien, a poniżej znajdziesz najważniejsze z nich. Dzieli się je ze względu na znaczenie:
- podają uzasadnienie (kausal): daher, nämlich, deswegen, deshalb, darum
- wprowadzają przeciwny/ inny argument (konzessiv): allerdings, indessen, immerhin, dennoch, trotzdem, nichtsdestotrotz, nichtsdestoweniger
- łączą części zdania o takiej samej ważności (kopulativ): außerdem, darüber hinaus, auch, ferner, zudem, dazu, zusätzlich, ebenfalls
- wprowadzają następstwa jakiejś czynności czy stanu (konsekutiv): also, demzufolge, folglich, infolgedessen, demnach, insofern, so, somit
- wprowadzają przeciwieństwo (adversativ): jedoch, doch, dagegen, stattdessen, hingegen, allerdings, dennoch, indes, indessen, vielmehr, trotzdem
- mówią o kolejności w czasie jakiejś czynności (temporal): danach, davor, anschließend, währenddessen, zuerst, dann, schließlich, zuletzt
W języku niemieckim są przydają się także bardzo często spójniki wieloczłonowe – kliknij tutaj i dowiedz się więcej.
Spójniki niemieckie: podsumowanie
- Spójniki niemieckie (Konjunktionen) łączą słowa lub zdania i wpływają na szyk zdania
- Spójniki współrzędne (nebengeordnete Konjunktionen) łączą dwa zdania o takiej samej ważności (zdania główne). Wymagają szyku prostego.
- Spójniki podrzędne (untergeordnete Konjunktionen) łączą zdanie nadrzędne z podrzędnym. Wprowadzają zdanie, w których odmieniony czasownik jest na końcu (szyk końcowy)
- Przysłówki, które występują w roli spójników (Konjunktionaladverbien) wprowadzają zdanie, w którym najpierw jest odmieniony czasownik, a później podmiot (szyk przestawny)
Ćwiczenia na spójniki
Gotowy na kilka interaktywnych ćwiczeń ze spójnikami niemieckimi w roli głównej?
Wasze najczęściej zadawane pytania o spójniki niemieckie
Jakie są najważniejsze spójniki w niemieckim?
Są 3 grupy spójników w języku niemieckim. Spójniki współrzędne to np.: und (i), oder (albo), aber (ale), sondern (lecz, ale), denn (ponieważ, bo). Spójniki podrzędne to np.: weil (ponieważ), während (podczas gdy), als (kiedy, gdy), nachdem (po tym jak, gdy), bevor/ehe (zanim), bis (aż, dopóki nie). Przysłówki o roli spójnika to np.: darum (dlatego), außerdem (poza tym), trotzdem (pomimo), dagegen (w przeciwieństwie), sonst (w przeciwnym razie).
Jaki jest szyk zdania po spójnikach współrzędnych np. po „und”?
Und” i inne spójniki współrzędne łączą zdania, które są tak samo ważne. Szyk w obu tych zdaniach jest prosty (czasownik na 2. miejscu), np. Ich bin groß / und / du bist klein.
Jaki jest szyk zdania po spójnikach podrzędnych np. po „weil”?
„Weil” i inne spójniki podrzędne łączą dwa zdania, z których jedno jest ważniejsze (główne) od drugiego (poboczne). Po „weil” musisz zastosować w tej części zdania szyk końcowy (czasownik na końcu), np. Ich bin glücklich, / weil / du gesund bist.
Jaki jest szyk zdania po spójnikach „przysłówkowych” np. po „darum”?
Przysłówki jako spójniki np. „darum” łączą dwa zdania, które równie dobrze mogłyby być dwoma osobnymi, samodzielnymi zdaniami. Po „darum” występuje szyk przestawny w tej części zdania (osoba i czasownik zamieniają miejsce), np. Ich bin krank, / darum / kann ich nicht mitkommen.