Plusquamperfekt (czas zaprzeszły)

Präteritum, Perfekt – pewnie znasz już te czasy przeszłe w niemieckim? A czy słyszałaś/-eś już o czasie zaprzeszłym Plusquamperfekt? W tej lekcji opanujesz szybko czas Plusquamperfekt i nauczysz się, jak go zbudować. Dowiesz się też, kiedy się go używa, a na końcu będziesz mogła / mógł rozwiązać ćwiczenia na czas Plusquamperfekt.

Co to jest Plusquamperfekt?

Plusquamperfekt to czas zaprzeszły (Vorvergangenheit) w języku niemieckim. Hmm, zaprzeszły, czyli? Czyli taki, w którym coś wydarzyło się przed inną czynnością w przeszłości (Vergangenheit), np. nie pojechałam do Berlina, bo nie kupiłam biletu – najpierw zapomniałam kupić bilet (czas zaprzeszły), a potem nie pojechałam przez to do Berlina (czas przeszły):

• „Ich fuhr nicht nach Berlin (czas przeszły), denn ich hatte keine Fahrkarte gekauft.“ (czas zaprzeszły)

Czas Plusquamperfekt wygląda bardzo podobnie do czasu Perfekt – potrzebujesz w nim dwóch czasowników, np.:

• „ich hatte gearbeitet“ / „ja pracowałam“
• „sie hatte geschlafen“ / „ona spała“

Ale po co właściwie te dwa czasowniki („hatte” + „gearbeitet” /„geschlafen”) w zdaniu? Zaraz Ci to wyjaśnię.

Jak tworzy się czas zaprzeszły Plusquamperfekt?

Pamiętasz jeszcze budowę czasu przeszłego Perfekt? Jeśli tak, to masz z górki. Czas Plusquamperfekt zbudujesz bardzo podobnie. Potrzebujesz:

1. czasownika posiłkowego (Hilfsverb) „haben” lub „sein” w formie Präteritum, czyli „hatte” lub „war” – czasownik posiłkowy nic nie oznacza, pomaga jedynie zbudować zdanie
2. drugiego czasownika, który opisuje czynność w zdaniu. Jest on zawsze w formie Partizip II (ta forma z ge- na początku i -t na końcu, np. gearbeitet) i stoi na końcu zdania.

Podsumowując:

hatte / war (Hilfsverb) na 2. miejscu + Partizip II na końcu = Plusquamperfekt

Przykłady:

• „Er hatte seine Schwester gesehen.“ / „On widział swoją siostrę.“
• „Wir hatten ein Buch gelesen.“ / „My czytaliśmy książkę.“
• „Ich war früh aufgestanden.“ / „Ja wstałem wcześnie.”

Przypomnijmy sobie, o co chodzi z pierwszym składnikiem czasu Plusuamperfekt: czasownikami posiłkowymi.

Czasowniki posiłkowe w Plusquamperfekt

Czasownik posiłkowy (Hilfsverb) „haben” lub „sein” jest tylko pomocnikiem w zdaniu. Aby zbudować czas Plusquamperfekt musisz użyć jednego z nich, ale w formie Präteritum, czyli:

forma Präteritum od „haben” = „hatte”

forma Präteritum od „sein” = „war”

No właśnie, ale który czasownik posiłkowy użyć?

Tutaj kieruj się zasadami, jak przy czasie przeszłym Perfekt: Jeśli czasownik wyraża ruch (np. biegać, chodzić, wstawać), to użyj czasownika posiłkowego „war” (od „sein”). Przy czasownikach, w których nikt się nie przemieszcza (np. malować, gotować, pracować  itd.), zastosuj czasownik posiłkowy „hatte” (od „haben”):

• „Ich hatte sie gerufen.“ / „Zawołałam ją.“
• „Ich war früh losgefahren.“ / „Wyjechałem wcześnie.“

Spójrz, jak wygląda odmiana czasowników posiłkowych „hatte” (od „haben”) i „war” (od „sein”):

W zależności od osoby wykonującej daną czynność musisz dopasować formę czasownika posiłkowego:

• „Ich hatte lange gearbeitet.” („hatte“ stoi na  2. miejscu w zdaniu, a „gearbeitet”, czyli Partizip II na końcu)
• „Du hattest lange gearbeitet.” („hattest“ stoi na  2. miejscu w zdaniu, a „gearbeitet”, czyli Partizip II na końcu)
• „Wir hatten lange gearbeitet.” („hatten“ stoi na 2. miejscu w zdaniu, a „gearbeitet”, czyli Partizip II na końcu)

Partizip II w Plusquamperfekt

Jak już wyżej wspomniałam, Partizip II to ta sama forma, której używa się przy budowie czasu Perfekt. Czasowniki słabe otrzymują wtedy z reguły ge- na początku i -t na końcu, np. gekocht, gemacht, gearbeitet. Formy Partizip II od czasowników nieregularnych mogą wyglądać różnie (np. gesehen, gegessen, verstanden), dlatego musisz nauczyć się ich na pamięć.

Czas przeszły Perfekt a czas zaprzeszły Plusquamperfekt – porównanie

Jeśli znasz już dobrze czas przeszły Perfekt, to może być to dla Ciebie sporym ułatwieniem w budowie czasu Plusquamperfekt. Te dwa czasy wyglądają prawie tak samo – wystarczy zamienić „habe” na „hatte” lub „sein” na „war”:

Kiedy używa się czasu Plusquamperfekt?

Dla przypomnienia: w języku niemieckim są trzy formy czasu przeszłego. Dwie pierwsze:  Präteritum i Perfekt używane są często. Czas Plusquamperfekt natomiast stosuje się dużo rzadziej. Kiedy? Jeśli masz dwie czynności w przeszłości, które nie wydarzyły się jednocześnie, tylko jedna z nich zadziała się przed drugą. Przy tej wcześniejszej czynności musisz użyć czasu Plusquamperfekt. Ta druga czynność wymaga użycia czasu przeszłego Präteritum lub Perfekt.

Wyobraź sobie, że miałaś /-eś na dany dzień 3 zadania do wykonania w takiej kolejności:

1. ugotować zupę
2. odwiedzić przyjaciółkę
3. kupić ziemniaki

Wieczorem robisz podsumowanie dnia:

• „Nachdem ich die Suppe gekocht hatte, besuchte ich meine Freundin.“ / „Po tym jak ugotowałam zupę, odwiedziłam przyjaciółkę.“
• „Nachdem ich meine Freundin besucht  hatte, kaufte ich Kartoffeln.“ / „Po tym jak odwiedziłam przyjaciółkę, kupiłam ziemniaki.”

W języku codziennym czas Plusquamperfekt jest często zastępowany po prostu innym czasem przeszłym. Nie jest to poprawne gramatycznie, ale na pewno nie raz się z tym spotkasz.

„Nachdem”, „bevor” i „als” to niemieckie spójniki. Więcej na ich temat dowiesz się w lekcji: Spójniki w niemieckim. 

Czas Plusquamperfekt – podsumowanie

• Czas Plusquamperfekt to jedna z trzech form w niemieckim do mówienia o przeszłości.
• Czas Plusquamperfekt to czas zaprzeszły, który opisuje czynność poprzedzającą inne wydarzenie z przeszłości.
• Do stworzenia zdania w czasie Plusquamperfekt potrzeba czasownika posiłkowego haben / sein w formie Präteritum oraz drugiego czasownika jako Partizip II.

Czas Plusquamperfekt – ćwiczenia

Chcesz poćwiczyć czas Plusquamperfekt? Nie ma problemu! Tutaj przygotowałam dla Ciebie interaktywne ćwiczenia na czas Plusquamperfekt w niemieckim.

Najczęściej zadawane pytania – znasz odpowiedzi?