Szyk zdania w niemieckim

W tej lekcji nauczysz się, jak stworzyć zdanie w języku niemieckim i w jakiej kolejności występują nim poszczególne słowa (niemiecki szyk zdania). Na końcu lekcji czekają na ciebie interaktywne ćwiczenia. Chcesz poznać więcej tematów z gramatyki niemieckiej? Ta lekcja jest częścią kursu: Gramatyka B1/B2 .

Szyk zdania niemiecki, czyli jak stworzyć zdanie?

Na początku pokażę ci jak stworzyć zwykłe, proste zdanie. O takie:

• „Ania isst.”

I to już jest zdanie? No tak – bo jest w nim podmiot (Ania) i odmieniony czasownik (isst). Czyli narazie jest dokładnie tak, jak w języku polskim – najpierw jest ten, kto wykonuje jakąś czynność (podmiot), a zaraz za nim jest czynność, którą wykonuje (odmieniony czasownik):

szyk prosty = podmiot + odmieniony czasownik + reszta zdania

• „Fabian isst.”
• „Ania und Fabian essen.”

Podmiot i czasownik w zdaniu są małżeństwem , dlatego czasownik po podmiocie jest odmieniony. Skoro „Ania” to 3. osoba liczby pojedynczej, to „essen” to w 3. osobie liczby pojedynczej to „isst” (odmiana czasownika, koniugacja)

Czasami jednak w zdaniu występuje więcej niż jeden czasownik:

• „Ania will eine Schokolade essen.”

Niemiecki szyk zdania z dwoma czasownikami

Czasownik po podmiocie, to ten ze związku małżeńskiego, więc ten odmieniony, podpasowany swoją formą do „Ania”. Drugi czasownik, ten nieodmieniony (bezokolicznik, Partizip II) jest singlem – stoi na samym końcu zdania i nie chce mieć z żadnymi związkami nic wspólnego.

Teraz na pewno zastanawiasz się, kiedy w zdaniu występuje więcej niż jeden czasownik (orzeczenie złożone)? Z dwoma czasownikami będziesz mieć do czynienia w:

• Czas przeszły Perfekt : „Ich habe gegessen.”
• Czasowniki modalne: „Ich will essen.”
• Czas przyszły Futur I: „Ich werde essen.”

A co z czasowniki rozdzielnie złożonymi (aufmachen, abbestellen etc. )? Jak sama nazwa mówi, te czasowniki się rozdzielają, a zatem „auf”, „ab” i tak dalej idą na koniec zdania:

• „Ich mache auf.”
• „Du stehst auf.”

„Z tym e-bookiem nie da się nie zrozumieć gramatyki!” -to jeden z setek Waszych komentarzy.♥ Ty też możesz w końcu ogarnąć gramatykę – szybciej i przyjemniej, niż Ci się wydaje.  ➭ Kliknij tutaj i rozhulaj Twój niemiecki! 

Niemiecki szyk zdania z dopełnieniem

Te nasze wszystkie zdania są bardzo krótkie  – teraz pokażę ci, gdzie dodasz więcej informacji w zdaniu. Wróćmy do pierwszego zdania „Ania isst”. Teraz chcesz powiedzieć, co je Ania:

• „Ania isst eine Schokolade.”

Czasownik (machen, wollen, essen etc.) w zdaniu jest najważniejszy i mówi się, że jest królem zdania. Królem, który jednak nie lubi być sam w zdaniu – bardzo często potrzebuje towarzystwa, a zatem dopełnienia. Prawie wszystkie czasowniki w niemieckim mają dopełnienie w Akkusativie:

• „Ania isst eine Schokolade.”
• „Fabian trinkt einen Kaffee.”

No dobrze, a jak dodać do zdania jeszcze więcej informacji?

Szyk zdania według zasady TEKAMOLO

Spójrz na poniższe zdanie:

• „Ich bleibe heute wegen meiner Krankheit brav im Bett.”

Te  zaznaczone słowa to tzw. Adverbiale, dzięki nim możemy wprowadzić do zdania duuużo informacji:

1. Temporal, czyli kiedy? „heute”
2. Kausal, czyli dlaczego? „wegen meiner Krankheit”
3. Modal, czyli jak? „brav”
4. Lokal, czyli gdzie? „im Bett”

Czy podmiot musi być zawsze na początku zdania?

Oczywiście, że nie. Szyk zdania w języku niemieckim jest dość elastyczny. Możesz na początku zdania wstawić zatem to, co chcesz zaakcentować:

• „Morgens isst Ania eine Schokolade.” (w zdaniu jest podkreślone to, że to właśnie rano Ania je czekoladę)
• „Heute trinke ich einen Kaffee mit Fabian.” (nie jutro, nie wczoraj – tylko dzisiaj, to jest najważniejsze)

Jeżeli nie zaczynasz zdania od podmiotu, pamiętaj o zmianie kolejności podmiotu z odmienionym czasownikiem:

szyk przestawny  = coś innego niż podmiot + odmieniony czasownik + podmiot + reszta zdania

Jak widzisz, obojętnie czy zdanie zaczynamy od podmiotu, czy nie – odmieniony czasownik stoi dumnie na drugim miejscu w zdaniu. Mówiłam, że czasownik jest królem w zdaniu – to pod niego podpasowują się inne części zdania – nigdy odwrotnie . 🙂

Jak zapytać czy rozkazać?

Wszystkie zdania, które omówiliśmy do tej pory to zdania oznajmujące. A przecież są jeszcze pytania czy rozkazy i tam szyk zdania jest trochę inny. Tutaj znajdziesz lekcje na temat:

• pytania w niemieckim
• tryb rozkazujący

Poza tym wszystkie te zdania były proste – a czasami zdanie składa się jakby z dwóch zdań (zdanie złożone) i jest wtedy połączone spójnikiem:

• „Ich esse eine Schokolade, weil mir die Kalorien egal sind.” ( tutaj zostały połączone dwa zdania: 1. „Ich esse eine Schokolade” i 2. „Mir sind die Kalorien egal”. Zostały one połączone poprzez „weil”, czyli spójnikiem)

Ale po co ja o tym mówię? 🙂 Bo te spójniki, mają wpływ na szyk zdania.

Problem z gramatyką niemiecką?

Z moim innowacyjnym Kursem Mistrza Gramatyki zrozumiesz gramatykę tak szybko i prosto, jak nigdy dotąd. 

Tak, chcę zrozumieć w końcu gramatykę!

Tutaj przeczytasz więcej o zdaniach z „weil”: zdanie przyczynowe Kausalsatz. 

Szyk zdania w zdaniach złożonych

Szyk zdania w zdaniach złożonych może być prosty,  przestawny albo końcowy. To, jaki szyk stosujesz, zależy od spójnika, jakim są połączone takie zdania złożone.

Szyk końcowy niemiecki

Szyk po „dass”, „weil”, „wenn” (i innych spójnikach) to szyk końcowy. To oznacza, że odmieniony czasownik jest na końcu zdania:

szyk końcowy  = spójnik +  podmiot  + reszta zdania  + odmieniony czasownik

• dass (że): „Ich habe gehört, dass du im Urlaub bist.”
• weil (ponieważ): „Ich bin froh, weil ich Urlaub habe.„

Niby prosty ten cały szyk końcowy prawda? Jednak sprawa się trochę komplikuję, jak w zdaniu jest na przykład czasownik modalny lub rozdzielnie złożony lub… więcej o szyku końcowym dowiesz się w lekcji zdania po „weil” i „dass”.

Szyk prosty niemiecki

Szyk po „aber”, „und”,”denn”, „oder”, „sondern” to szyk prosty. To oznacza, że po takim spójniku jest normalnie podmiot,  a zaraz za nim odmieniony czasownik:

szyk prosty  = spójnik + podmiot + odmieniony czasownik  + reszta zdania

• und (i): „Ich lerne Deutsch und ich lerne Japanisch.”
• aber (ale): „Ich mag Rot, aber Blau mag ich nicht. 
• denn (ponieważ): „Ich lerne Deutsch gerne, denn die Sprache ist gar nicht so schwerig!”
• oder (albo): Ich lerne heute Deutsch oder ich backe eine Schokotorte! 
• sondern (lecz): „Du lernst Deutsch nicht wirklich, sondern du denkst an eine Schokotorte!”

Szyk przestawny niemiecki

Są też słówka, które łączą zdania i po którym jest z kolei szyk przestawny. Należą do nich na przykład: „also„, „außerdem„, „dann„, „deshalb„, „sonst„, „trotzdem” (Konjunktionaladverbien).  To oznacza, że po takim „spójniku” jest przestawiony podmiot z orzeczeniem:

szyk przestawny  = spójnik + odmieniony czasownik + podmiot + reszta zdania

• also (więc, zatem): „Ich verstehe die deutschen Grammatik nicht, also bin ich richtig genervt!” 
• trotzdem (mimo to): „Trotzdem will ich endlich mal Deutsch lernen!”
• außerdem (oprócz tego) :”Außerdem  muss ich meine Prüfung bestehen!”
• dann (potem, następnie): „Dann musst du mehr Kaffee trinken.”
• sonst (w przeciwnym razie): „Sonst schläfst du einfach ein!” 

Chcesz poznać więcej spójników? Tutaj znajdziesz lekcję o spójnikach w niemieckim oraz interaktywne ćwiczenia.

Szyk zdania niemiecki – najważniejsze informacje w skrócie

• Szyk zdania w niemieckim może być prosty, przestawny lub końcowy
• W zwykłym zdaniu prostym na pierwszym miejscu jest podmiot, a później odmieniony czasownik
• Jeśli zdanie zaczyna się od innego słowa niż podmiot, wtedy szyk zdania jest przestawny
• Zdania złożone mogą mieć szyk końcowy, prosty lub przestawny, w zależności od tego, jaki spójnik je łączy

Ćwiczenia na szyk zdania

Chcesz sprawdzić swoja wiedzę w praktyce? Tutaj znajdziesz interaktywne ćwiczenia na szyk zdania. 

Wasze najczęściej zadawane pytania o niemiecki szyk zdania